Eski çağlarda önemli bir kültür merkezi olan Samos Adası, tarihi özellikleri ile de bizleri şaşırtıyor… Adada tam olarak ilk yerleşimin ne zaman olduğu bilinmemektedir, ancak yapılan arkeolojik kazılarda bulunan buluntular bizleri 3 bin yıl kadar geriye Neolotik dönemlere kadar dayandığını gösterir. Samos, yapısı itibari ile jeolojik hareketler sonucunda anakaradan koparak ayrılmıştır. Mitolojiye göre Samos, Tanrıça Hera’nın doğum yeridir. Ada MÖ ilk bin yıl boyunca sömürgeci iyonlar tarafından iskân edilmiş ve tarihçilere göre adanın ilk sömürgeleri Karya ve Lelegler ile Finikelilerdir. Tanrıça Hera’ya olan tapınımı adaya Finikeliler getirmiştir. Samos’un bilinen en ihtişamlı dönemi MÖ. 6.yy dır.Bu da bizlere Polycrates dönemini işaret etmektedir.Ada en parlak ve zengin dönemini gerek iskan gerek askeri anlamda bu dönemde yaşamıştır. Polycrates’in ölümünden sonra Pers Imparatorluğu adayı fethettikten sonra adayı insansızlaştırarak adaya ağır darbe vurdu. MÖ 499 da, Perslere karşı iyon şehir devletlerinin ayaklanmasına katılan Samos bu dönemde gücünü geri kazanmıştır. MÖ 494 yılındaki belirleyici Lade Deniz savaşında Perslerin zaferi sonucu Samos da mağlup edildi. Samoslular MÖ 479 da tekrar Perslere karşı ayaklandılar. Pers savaşları sırasında Persler tarafından kontrol edilen Samos daha sonra Atina Konfederasyonunun üyesi oldu. Samos ittifaka karşı ayaklanınca Atinalılar intikamlarını aldılar. Ada ardından Makedonyalılar, Ptolemiler ve Romalılar tarafından fethedildi. MÖ 275-270 tarihleri arasında bir süre Samos, Ptolemies’in Mısır filosu için bir üs olarak hizmet verdi ve diğer zamanlarda Seleukos’un Suriye hakimiyetini tanıdı.

MÖ 189’da Romalılar Samos’u, kendilerine bağlı Attalos Hanedanlığının Küçük Asya’daki Bergama Krallığına transfer etti.(ki tarihin en çok tartışılan miraslarından birisidir.Bergama kralı Attalosun şehri Romalılara bırakması)Samos Bizans imparatorluğunun bir parçası olarak askeri bölgenin lideri oldu. 13.yy dan sonra Samos Cenevizliler’in kontrolü altına girdi (1346-1566), Osmanlı döneminde 1475 de kısa bir süre bu durum geçerliliğini yitirdi. Osmanlı Imparatorluğu’nun ilk yıllarında bir çok Samoslu adayı terk etti.Günümüz Samos’una bakıldığında Osmanlı dönemine ait ticari depolara dışında bir yapıya rastlanmamaktadır. 1204 de Frenklilerin hakim olduğu ada 1413 e kadar Venedikliler’in elinde kalan Samos sonrasında Cenevizliler kontrolünde Samos’u ve Sakız adası’nı beraber yönetmişlerdir. 1453 de Kostantinapolis’in Türklerin kontrolüne geçişi ile Samos Adası terk edildi ve tüm Samoslular Sakız adasına kaçtı. Son olarak ise Samos adası 16.yy da ki Türk girişimleri ile Samos’da yeniden yerleşim sağlandı. Ada 1922 de Yunanistan’a bağlanana kadar Türk hakimiyetinde kaldı. Baktığımız da oldukça hareketli bir tarihi geçmişe sahip pek çok önemli medeniyeti ağırlamış olan bu güzel adayı yerinde görmek tarihe bir anlamda tanıklık edebilmek adına siz Samossevdalılarını Samos Adası’na, tarihi keşfe bekliyoruz…..