Samos adasında eski çağlarda birçok önemli kişi doğmuş ve yaşamıştır.Kimileri ada da doğmamış olsalar da yolları adadan geçmiş pek çok dönem düşünürüne ev sahipliği yapmıştır.

Bu kişiler içinde en bilindik olanlar Pythagoras, Aesop ve Epicurus’tur. Ünlü tarihçi Heredot’da bir süre Samos’da yaşamıştır.

Pythagoras: (Pisagor)

Pythagoras Samosludur ve MÖ 570-500 yılları arasında yaşamıştır. Samos’da doğan Pythagoras gençliği boyunca bilgiyi bulmak için seyahatler etmiştir. O zamanlar matematiğin merkezi olan Mısır’a gitmiştir. Oradan günümüzde İtalyanın güneyinde olan Craton şehrine taşınır.

Evrende birbirine karşıt şeylerin savaşmasını destekleyen Ying Yang fikrine yakınlığı ile bilinen öğretilerini okullarında öğretti.

Pisagorcular olarak biinen Pythagoras’ın okulundaki üyeler, onun matematikle ilgili öğretilerinin eğitimini aldılar.

Pythagoras’ın en ünlü geometri ile ilgili teoremi: a2+b2=c2 dir. Bugün halen modern matematikte kullanılan bu formül;bir dik üçgende dik kenarın yani hipotenüsün bir kenarını oluşturduğu karenin alanı diğer iki dik kenarın birer kenar olarak oluşturdukları karelerin alanları toplamına eşittir.

1955 senesinde Tigani diye bilinen kasabanın adı Pythagorion olarak değiştirilmiş ve ünlü matematikçi ve filozof olan Pythagoras’a ithaf edilmiştir.

Aynı zamanda günümüzde ada içerisinde hemen hemen her hediyelik eşya dükkanında karşınıza çıkan Adalet kupasını da tasarlamıştır.

Pisagor kupayı tasarlarken düşündüğü dönemi itibari ile yapılan şenlik ve kutlamalarda herkesin eşit oranda içeçek tüketmesini sağlamak amacı ile yapmıştır.Dışarıdan bakıldığında normal bir kadehi andıran bu kupa içerisinden bulunan çizgiye kadar içeceğin doldurulduğunda hiçbir sorunla karşılaşılmadan içeceğinizi içecek şekilde tasarlanmıştır.

Fakat siz aza kanaat etmeyen aç gözlü bir insansınız ve kupanın içindeki çizgiyi aştığınızda içeride bulunan gizlenmis olan sifon devreye girip içeri konulan bütün içeceği kupanın altında bulunan delikten tahliye etmesi sonucu elinizde boş bir kadeh ile sizi baş başa bırakacaktır.

Pisagorun matematikçi kimliği ön plana çıkmış olsa da bu ve dönemin hükümdarı olan Polykratese karşı vermiş olduğu fikri mücadelesi ile bizlere aynı zamanda felsefeci kimliği ve eşitliğin savunucusu olduğunu göstermektedir.

Epicurus:(Epikür)

Eski Yunan filozofu olan Epicurus MÖ 341-270 seneleri arasında yaşamıştır. Samos’a daha sonradan taşınan Atinalı bir ailenin oğludur. 18 yaşına kadar Samos’da yaşamış daha sonra Atina’ya taşınmıştır.Bahçe diye bilinen Atina’daki Epikurosçuluk felsefe okulunun kurucusu olan Epicurus’un felsefesinde temel amaç mutluluğa ulaşmaktır. Epicurus’un öğretileri, modern bilime de günümüzde rehberlik yapan, evrenin sonsuzluğu ve gerçek dünyada atomların yer değiştirme ve birbirleri ile etkileşimleri konularına açıklamalar getirmektedir.

Okul mutluluğa giden yolu arar. Doğru eylemin doğru bilgi olmadan gerçekleşemeyeceği savunulur.

Doğru bilginin temelini oluşturan iyi ve kötünün ölçümü, acı ve zevk arasındaki bağlantıdır.

Aynı zamanda Bahçe olarak adlandırılan bu okulda Epikürcülügün temelinde olan ve bugün İngilizce’de kullanılan “Epicurean” kelimesi ile hedonist eş anlamlı kullanılıyor.Yani okulun ana öğretisi Öğrenmek ,Ölçülü yaşamak ,Dostluk bu üç temel yapı taşı üstüne kurulu olan bu okul günümüz hayatını da etkilemiştir.

Yaklaşık olarak 300 eser yazmış olan Epikür’ün sadece 3 mektubu ulaşabilmiştir elimize bu 3 mektupta da felsefe konusunda düşüncelerini özetlemiştir.

Aesop:(Ezop)

Çok ünlü Yunan öykücü Aesop MÖ 6.yy da Xanthus adında bir tüccarın kölesi olarak Samos’da yaşamıştır. Azad edildikten sonra sayısız şehre seyahat etmiştir. Belirsiz olmasına rağmen hayatı ile ilgili bilgiler ve rivayetler vardır. İlk olarak MÖ 4.yy da Demetrios tarafından öyküleri toparlanmıştır daha sonra MS 1.yy da Latin dilinde Phaedrus, Yunan dilinde Babrios tarafından öyküleri derlenmiştir. Fransız La Fontaine masallarının büyük esin kaynağı olan hayvanlar Aesop’un öykülerinin ana karakterleridir.

Aristarchus:(Aristarhus)

Samoslu bir gökbilimci olan Aristarchus MÖ 310-230 senelerinde yaşamıştır. Aristarchus’un “tüm gezegenler güneşin etrafında dönerler ve bu nedenle de güneş merkezdir, dünya merkez değildir” teorisi reddedilmiştir ancak onun güneşi merkez alan bu teorisi 1800 yıl sonra Kopernik tarafından hayata geri getirilmiştir.

Heredot:

Yunan tarihçi olan Heredot MÖ 484-425 seneleri arasında yaşamış ve Halikarnassos’da yani günümüz Türkiye’sinin Bodrum ilçesinde doğmuştur. Krala karşı yapılan darbe sonucunda Halikarnasos’dan sürgün edilmiştir ve Samos da dahil bir çok farklı yerde yaşamıştır. Yabancı topraklardaki Savaşlar, siyasi olaylar Herodot’un hikayelerinde seyircilerine aktarılmıştır.  Tarihler adlı çok kıymetli eserinde Yunan-Pers savaşlarını hikaye etmiştir. Heredot’un abartılı uslübundan ötürü aldığı eleştiriler neticesinde her ne kadar varlığı hakkında şüpheye düşülse de o tarihin babası olarak biliniyordu.

Rhoecus:

Samoslu heykeltıraş olan Rhoecus MÖ 6.yy da yaşamıştır. Onun en ünlü eserleri sonradan yangında tahrip olmuş olan Samos’daki Hera Tapınağıdır.

Eupalinos:(Efpalinos)

Megaralı mimar ve mühendis olan Eupalinos M.Ö 6. yy ortalarında o dönemde adanın hükümdarı olan Polykrates’in daveti üzerine Samos’a gelmiştir.

Polykratesın isteği üzerine 1036 metre uzunluğunda olan Eupalinos su tünelini inşa etmiştir.Tünel yapılan restorasyonlar sonucu bugün misafirlerine belli bir noktaya kadar ziyaret imkanı sunmaktadır dönemi itibari ile tarihçi Heredot tarafından dünyanın 8.harikası olarak nitelendirelen tünel oldukça zorlu bir yapım süreci sonucunda tamamlanmıştır.

Yaklaşık olarak on yıl gibi bir zamanda tamamlanmış olan Efpalinos su tüneli antik dönemde Tigani olarak adlandırılan günümüzde ise Pythagorion olarak Pisagora atfedilen şehrinin girişinde bizleri karşılamakta.

Adanın günümüze ulaşabilmeyi başarmış en önemli antik dönem eseri diyebiliriz bu su tüneli için…..